“Ανδρα μοι έννεπεν μούσα πολύτροπον ος μάλα πολλά πλάγχθη επι Τροίης ιερόν πτολίεθρον έπερσεν .......... Ἰλιόθεν με φέρων ἄνεμος Κικόνεσσι πέλασσεν, Ἰσμάρῳ· ἔνθα δ' ἐγὼ πόλιν ἔπραθον, ὤλεσα δ' αὐτούς. ... τόφρα δ' ἄρ' οἰχόμενοι Κίκονες Κικόνεσσι γεγώνευν, οἵ σφιν γείτονες ἦσαν, ἅμα πλέονες καὶ ἀρείους, ἤπειρον ναίοντες, ἐπιστάμενοι μὲν ἀφ' ἵππων ἀνδράσι μάρνασθαι καὶ ὅθι χρὴ πεζὸν ἐόντα”...“καὶ τότε δὴ Κίκονες κλῖναν δαμάσαντες Ἀχαιούς. Εξ δ' ἀφ' ἑκάστης νηὸς ἐϋκνήμιδες ἑταῖροι ὤλονθ'· οἱ δ' ἄλλοι φύγομεν θάνατόν τε μόρον τε”
(Ομήρου Οδύσσεια)
Η πόλη μας, δημιούργημα της βιομηχανικής επανάστασης, όταν
οι συνέπειες της έκαναν την εμφάνιση τους στην παραπαίουσα Οθωμανική
αυτοκρατορία, ιδρύθηκε από την εταιρία των Ανατολικών Σιδηροδρόμων σε μια περιοχή
που δεν υπήρχε τίποτα άλλο παρά παρθένα φύση. Όμως τόπος αυτός, τμήμα της
πανάρχαιας θρακικής γης των Κικόνων, είχε μεγάλη ιστορία κρυμμένη μέσα του.
Στις απαρχές της δημιουργίας της, επισκέφτηκε την πόλη μας o Adolf Werthner, (18 July 1828 - 26 January 1906) δημοσιογράφος και ιδρυτής της αυστριακής εφημερίδας Neue Freie Press ο οποίος δημοσίευσε σε συνέχειες στην εφημερίδα του, με τον τίτλο «Θρακικοί Σιδηρόδρομοι» το ταξίδι του με το τραίνο στην καινούργια σιδηροδρομική γραμμή επισκεπτόμενος την Φιλιππούπολη, την Αδριανούπολη, το Δεδεαγατς και
τέλος την Κωνσταντινούπολη.
«H εφημερίδα Neue freie Presse 1874.»
«Κάθε βήμα προς τη θάλασσα μας φέρνει πιο κοντά στην ιστορία. Η Μαρίτσα είναι ο παλιός Εβρος και στην ευρεία πεδιάδα του, γεμάτη με μουριές, ήταν ο Δωρίσκος, όπου ο Ξέρξης μέτρησε ένα μέρος του στρατού του πριν συνεχίσει για την Ελλάδα. Τα Υψαλα που βρίσκονται απέναντι από τον τρίτο σιδηροδρομικό σταθμό του Bidigli, στην άλλη όχθη της Μαρίτσα, έχουν διατηρήσει το όνομα της πρώην Gypsela και τα Φέραι σήμερα Feredschik αναφέρονται στην Ιλιάδα. Μεταξύ αυτού του σταθμού και του Bidigli, το τρένο παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα πλήρως υπανάπτυκτο οροπέδιο.Κάτω από αυτό το ύψος, μέχρι το νότο, πάνω από τη Μαρίτσα, στον Κόλπο του Σάρου και της Χερσονήσσου νομίζω ότι είδα το φάντασμα του Τρωικού Ιδα. Τουλάχιστον μέχρι εκεί που εμφανίζεται μια μακρινή ορεινή μορφή, το περασμένο έτος σχεδίασα το περίγραμμα των Τρωϊκών Όρεων όπως φαίνεται από το Αιγαίο στο σκίτσο μου. Μοιάζει με ένα περίεργο θηρίο που κάμνει να σκεφτεί ή να υποθέσει κανείς ότι και η φύση έχει εντυπωσιακές ομοιότητες των μορφών της, όπως η ανθρώπινη φυλή. Η αφιλόξενη γη ολόγυρα ήταν των Κικόνων, που τόσο απρόσφορα απέρριψαν τον αρπακτικό Οδυσσέα, ένω πέρα από τον Έβρο ήταν η Άψυνθος.»
Τα χρόνια εκείνα ο Ερρίκος Σλήμαν (Heinrich Schliemann)
αποκάλυπτε την Τροία και δεν αποκλείεται να πέρασε και από εδώ, όπως
υπαινίσσεται ο περιηγητής μας:
«Ο Schliemann δεν μπορούσε να βοηθήσει αλλά ο μεγάλος τύμβος που εμφανίζεται στα αριστερά της εισόδου του Dédé-Aghadj "στην κορυφαία παραλία", μπορεί να εξηγηθεί ως ο τύμβος των «συντρόφων» του Οδυσσέα» και τα αγγεία που βρέθηκαν βορειότερα στην ψηλή όχθη, είναι ίχνη του θαυμάσιου Ίσμαρου, του λιμανιού των Κικόνων. Ο Στράβων μια φορά μετρά όλη αυτή την ακτή στην Ελλάδα.»
«Ο Τύμβος του Λεονταριδη-κατά τον περιηγητή τάφος των συντρόφων του Οδυσσέα.»
«Το τρένο μας έφθασε στις μία ώρα στο Dédé-Aghadj. Δεν είναι πόλη, ούτε λιμάνι, ούτε χωριό, παρα μια ρηχή ακτή, στην οποία τα κύματα χτυπούν, και πίσω της μια ευρεία πεδιάδα, που σκιάζεται από ένα μεγάλο δάσος και περιβάλλεται από μέτρια βουνά σε ένα ημικύκλιο. Ο σιδηρόδρομος διασχίζει αυτά τα δάση και συναντά τη θάλασσα τυχαία. Πρόκειται για ένα όμορφο μονοπάτι, μια ευχάριστη είσοδο, αλλά περίμενα κάτι άλλο, τουλάχιστον ένα τζαμί με μερικές αγροικίες. Το σπίτι του σταθμού, φυσικά, είναι εκεί, δίπλα σε μια ξύλινη καλύβα, που είναι το μεγάλο café de Dédé Aghadj, και λίγο πιο πίσω κατά μήκος της άκρης του δάσους, ένα μονώροφο ξύλινο σπίτι όπου ζουν οι μηχανικοί και ο αυστριακός Lloyd έθεσε προσωρινά το Γραφείο του. Ακόμη στην παραλία, τα προστατευτικά τοιχία για τις φορτηγίδες με χαμηλό βύθισμα έχουν κατασκευαστεί από μεγάλες τετράγωνες πέτρες.».
«Ο σταθμός Ανατολικών σιδηρόδρομων C O.»
«από ύλικα πού τό περισσότερο μεταφέρεται από τα κάστρα και τά κτίσματα της άρχαίας Μεσημβρίας ή Ζώνης. Υπήρχαν εκεί, όπως και σήμερα υπάρχουν και χαρακτηρίσθηκαν αρχαία μνημεία, πέτρες πελεκητές ορθογώνιες, (δόμοι) από τον εκεί αρχαίο λιμένα, από τα κάστρα, και τα αρχαία κτίρια τής Μεσημβρίας ή της ζώνης ή της Δρυός. Το υλικό, πωρόλιθοι πεντάγωνοι, φαίνεται καθαρά κατά μήκος του παλιού μώλου και στα κάστρα τής Μεσημβρίας, ζώνης, Δρυός, και είναι πανομοιότυπο. Εξάλλου οί παρακάτω τρεις άρχαιοπόλεις μάς προσέφεραν οικοδομικό υλικό και στά Δίκελλα και στην γειτονική νέα Μεσημβρία και άπ' αυτού πάρθηκαν οι αρχαίες επιγραφές "ΟΡΦΕΥΣ ΚΙΔΗΒΙΖΟΥ ΣΖΙΝΕΙΗ ΔΡΟΣΩΝΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣΤΗ ΘΡΑΣΩΜΟΣ ΛΕΟΣΤΡΑΤΟΣ ΔΑΝΑΟΥ" κ.ά. που Βρίσκονται στα Μουσεία Κομοτηνής και Καβάλας. Ολα τα χωριά εκεί χτίστηκαν από τις πέτρες των άρχαιοπόλεων αυτών καθώς και το λιμανάκι μας. Εύκολο ήταν να πηγαινοέρχονται τα ιστιοφόρα και οι φορτηγίδες στην Μεσημβρία για να μεταφέρουν πέτρα χαλώντας τά αρχαία κάστρα και τα σεμνά κτίσματα».
«Αρχαία αγκονάρια στο λιμανάκι.»
«Τα μεγαλύτερα ιστιοφόρα πλοία πρέπει να βρίσκονται μακριά στην ανοιχτή θάλασσα. Μια άγρια νοτιοδυτική καταιγίδα ξέσπασε και το ατμόπλοιο του Lloyd μόλις ήρθε, έφυγε, επειδή καμία βάρκα δεν μπορούσε να τον προσεγγίσει εξαιτίας αυτού του ανέμου. Τον περασμένο χειμώνα, δύο ιστιοφόρα πλοία που χτυπήθηκαν από τον καιρό εξόκειλαν στην ακτή. Το ένα από αυτά, πολύ κοντά στον τύμβο Schliemann-Odyssey, προεξέχει πάνω από το νερό»
«Πλοίο που εξώκειλε στην παράλια της Μαΐστρου.»(FOTO 10ετίας 1980)
«Θυμίζει το Dédé-Aghadi την Αμερική και τους εποίκους. Ως προς την επιλογή του τόπου, χωρίς αμφιβολία ήταν ο μόνος έγκυρος προορισμός για τη σιδηροδρομική γραμμή. Βόρεια τα βουνά προεξέχουν, στο νότο απλώνεται το δέλτα με την απρόσιτη Αίνο και τον κόλπο του Σάρου, ο οποίος επίσης είχε επιλεγεί, εδώ όμως υπάρχει περισσότερη προστασία από τις βορειοδυτικές καταιγίδες και οι λιμενικές κατασκευές βρίσκονται εκεί λόγω του ανώμαλου βάθους που αρχίζει από την ακτή. Εκατοντάδες εκατομμύρια έχουν ξοδευτεί εδώ. Όποιος βλέπει και δεν ακούει, θα δώσει δίκαιο στον πολύπειρο μηχανικό Pressel. Δεν πρότεινε κάτι νέο.»
Μπορεί να μην
προϋπήρχε οικισμός στο Δεδεαγατς, όταν κτίστηκε ο σταθμός και τα πρώτα κτίρια, όμως
τα αρχαία ερείπια γύρω αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα έντονης αρχαίας παρουσίας
στην περιοχή:
«Στα ψηλώματα των βόρειων ακτών, κοντά στην μελλοντική πόλη, όπου τώρα εξαπλώνονται υπέροχα δάση, βρισκόταν ένας αρχαίος ελληνικός οικισμός, ίσως μια φορά κι έναν καιρό, ο Ίσμαρος, το φρούριο των Κικόνων, στο οποίο επιτέθηκε ο Οδυσσέας ή τα πιο ιστορικά Τέμπηρα. Εν πάση περιπτώσει, όπως υπονοεί το όνομά του, ένα ελληνικό μέρος που δεν υπάρχει πιά. Και πάλι πίσω στα ανατολικά, τοποθετημένα στις ανατολικές υπώρειες των οροσειρών, θα βρείτε τα ερείπια της Τραιανούπολης. Αν κάποιος ψάξει στο δάσος, μπορεί κανείς να βρει ακόμα το οδόστρωμα και το πεζοδρόμιο του παλιού ρωμαϊκού δρόμου, της Egnatia, που εκείνη την εποχή, καθώς δημιουργήθηκε ο σιδηρόδρομος, κυριολεκτικά σχεδόν εξαφανίστηκε. Είναι ένα ξέφωτο σε αυτά τα δάση, σε απόσταση λίγα βήματα από αυτόν τον ρωμαϊκό δρόμο, ο νέος σιδηρόδρομος και η καταθλιπτική άθλια προηγούμενη διαδρομή της τουρκικής κυβέρνησης δίπλα-δίπλα.»
Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Πολυξένη Τσατσοπούλου η
Αλεξανδρούπολη ταυτίζεται με την αρχαία Τέμπυρα, ενώ ο Ίσμαρος σύμφωνα με
άλλους αρχαιολόγους τοποθετείται κοντά στην Μαρώνεια. Όσο για την Εγνατία,
έχει εξαφανιστεί κάτω από την Αλεξανδρούπολη. Εντύπωση προκαλούν όσα περαιτέρω
αναφέρει για έναν μεγαλοπρεπή τύμβο:
«Ο μηχανικός κ. Huber, Ελβετός, ο οποίος έγινε φίλος και ως φιλοξενούμενος με τον πιο φιλικό τρόπο, με ξενάγησε …. Απολαμβάνω το ηλιοβασίλεμα μετά από μεγάλες βόλτες σε γαλήνη και ησυχία, κάτω απο τη χρυσή μεγαλοπρέπεια του τύμβου στην «κορυφαία παραλία της Θάλασσας». Είναι ακριβώς όπως και οι άλλοι στην Τροία χτισμένος από πέτρινη τοιχοποιία και γεμάτη χώμα. Βλέπει κανείς τα νησιά Ίμβρος, Λήμνος, Θάσος και ακόμα πιο μακριά τον Άθω σαν σκιές πάνω στα σύννεφα, την κοντινή Σαμοθράκη με τα δάση και τα φαράγγια να διακρίνονται. Στο βορρά στα δεξιά το ακρωτήριο της Maronea με τις τρεις κορυφές και δίπλα σε αυτό και στο ευρύ ημικύκλιο οι δασώδεις πρόποδες της Ροδόπης. Η πεδιάδα ανάμεσα εκτείνεται από τα αριστερά προς τα νότια με τις βαλτώδεις στέπες του Έβρου. Εκεί, όπου βρίσκεται μια ευρεία έκταση ερήμου, βόσκουν μεγάλα κοπάδια καμήλες, που αναγγέλλουν την Ανατολή. Μόνο όταν κάποιος δει αυτό το ζώο, πιστεύει ότι είναι πολύ μακριά από την πατρίδα του»
«Καμήλες στo Δεδεαγάτς.»
«Ο ψηλός και θαυμαστός τύμβος κοντά στήν γέφυρα τού Μαΐστρου, και στις εκβολές του χειμάρρου -στούς λαχανοκήπους- πού χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο γιά παρατηρητήριο, οι δυό τρεις κοντινοί, ανατολικά του Μαΐστρου, πρέπει νά ερευνηθούν και νά αξιολογηθούν. Δεν αποκλείεται νά έμφανίσουν όπως στις Μυκήνες θαυμαστά ευρήματα. Ούτε επίσης αποκλείεται νά βρεθούν ανάγλυφα και αγάλματα του «Ηρωος της Θράκης» πού κυριαρχούν στήν προϊστορική Θράκη, περισσότερο άπό τόν Δία και τούς άλλους θεούς του Ελληνικού Πανθέου»
Αναμφίβολα η περιοχή έκρυβε απίστευτο φυσικό πλούτο, όπως
αποκαλύπτεται από την περιγραφή της εκδρομής του συγγραφέα μας από το Δεδεαγατς
στην Τραιανούπολη:
«Νωρίς το πρωί, που ήταν μια χρυσή ημέρα, ο κ. Huber με οδήγησε στην Τραιανούπολη με draisine. H σιδηροδρομική γραμμή που χρησιμοποιήσαμε κόβει τις υπώρειες των μεγάλων δασών του Dédé-Aghadj. Δεν μπορούσα να φανταστώ την αφθονία από πλατάνια, τα σφεντάμια, βελανίδια, και πώς οι τεράστιοι κορμοί και τα κλαδιά τους περιπλέκονται με αναρριχώμενα φυτά, πόσο ψηλά οι θάμνοι, οι μυρτιές, τα άγρια κρίνα και οι νάρκισοι μεγαλώνουν. Όποιος θέλει να ξέρει τι αξίζει μια γη, ας ρωτήσει τα ζιζάνια τους. Στις κληματαριές ζουζούνιζαν πολύχρωμοι μελισσοφάγοι και ο αέρας γεμίζει με το σφύριγμα των νυχτερίδων. Κάτω από τους μικρούς κορμούς είναι γεμάτο πέρδικες και φασιανούς που τους χτυπάς από το βαγόνι, όταν οι μηχανικοί πρέπει να σταματήσουν . Μόνο τα αγριογούρουνα τα ζαρκάδια και τα ελάφια έχουν φύγει μακριά από τους ανθρώπους στα βουνά. Έτσι, όχι μόνο ο αρχαιολόγος, αλλά και ο κυνηγός βρίσκει την τύχη του εδώ. Άφοβοι βοσκοί στέκονταν με τις ψηλές γλίτσες τους και τα σκυλιά τους και κοιτάζουν περίεργα στα πόδια τους. Από το σκοτάδι των δασών, μπήκαμε στον ζεστό ήλιο των αμμουδερών αναχωμάτων της σιδηροδρομικής γραμμής και βρήκαμε χελώνες, γηραιές και νέες με ανοιχτό κίτρινο χρώμα. Οι απρόσεκτοι περιπατητές εγκλωβίζονται στις ράγες. Αν ακούτε έναν τροχό, τραβάτε μόνο τα πόδια σας και το κεφάλι σας. Είδαμε επίσης αρκετές που δεν είχαν κελύφη, αλλά και άλλες με κελύφη μαύρα σαν γάγγραινα. Μια γρήγορη πορεία, καθοδηγούμενη από τον άνεμο, μας έφερε μετά από μια ώρα στην άκρη των βουνών και με την πεζοπορία για άλλη μισή ώρα μέσα από ανθισμένα πεδία στα ερείπια της Τραϊανούπολης. Η πόλη ζούσε ακόμα ως αρχιεπισκοπή. Στεκόταν μπροστά από ένα ποτάμι, το οποίο σήμερα ονομάζεται Lydchak, σε ένα ελαφρώς αυξανόμενο λόφο μπροστά από τα βουνά και είμαι πεπεισμένος ότι σίγουρα υπάρχει απο κάτω ένα θέατρο, ή τουλάχιστον το περίγραμμα του, που είχε σε μεγάλο βαθμό θέα πάνω από την ξηρά προς τη θάλασσα. Στους άθικτους βράχους πάνω, υποψιάζομαι τους τάφους, καθώς συνήθως λείπουν σε τέτοια σημεία. Σε όλες τις πόλεις οι ιδρυτές τους στην αρχαιότητα ζήτησαν τέτοιες αναφορές σε ένα βουνό. Θεώρησαν ότι ήταν σοφό να καλύψουν τις πλάτες τους. Στις όχθες του Lydchak βρήκα ακόμα απομεινάρια από τα τείχη της αποβάθρας, σε μια ευρύ, κατάφυτη γη, καθώς το βουνό αυτό φαίνεται να κατεβάζει συνεχώς φερτές ύλες και η γύρω γη έχει αυξηθεί. Στην ακτή της βρίσκονται τα τέσσερα ερείπια που είναι ακόμα όρθια από την πόλη σήμερα: τρία μικρότερα κτίρια με τρούλο και ένα κτίριο σαν ένα επίμηκες πλοίο. Στην Ιταλία, θα αποκαλούσαν αυτό Βασιλική. Πιστεύω όλα αυτά συσχετίζονται με ιαματικά λουτρά. Μέχρι το ήμισυ του ύψους του είναι από χώμα, αλλά από τα τούβλα και τα όμορφα γείσα καθορίζεται το ρωμαϊκό στυλ της αρχιτεκτονικής της. Είναι το αδιαμφισβήτητο τούβλο, το κονίαμα που έχει έρθει από τη γη και τα τεράστια μαρμάρινα τετράγωνα μιας μεγάλης εποχής. Αργότερα, όμως, οι Τούρκοι έβαλαν για άλλη μια φορά κίτρινο ασβέστη πάνω του, από το οποίο εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιοι λεκέδες.
Περαιτέρω, μόνο οι δρόμοι και τα σπίτια αναγνωρίζονται, όπως και ο Ρωμαϊκός στρατιωτικός δρόμος καθώς φεύγει κανείς από την πόλη. Όλοι οι σωροί των ερειπίων σμίγανε άγρια,με τα αρωματικά τριαντάφυλλα, τους κίτρινους θάμνους, τα άγρια αμπέλια, μερικές φορές μια αμυγδαλιά, που έφερε μεγάλους καρπούς και στραβούς κορμούς από συκιές. Η φύση έχει την ανάγκη να διακοσμήσει τα νεκροταφεία της. Κάτω από τον κήπο αυτό, είδα μια ατμοσφαιρική, πραγματικά ιστορική εικόνα. Το προσκήνιο γεμάτο λουλουδιασμένα ερείπια, στο μέσο η πράσινη γραμμή από τα πευκοδάση και τις κοκκινωπές καστανές στέπες του Έβρου με τις καμήλες που βόσκουν και τα εντυπωσιακά κύματα της θάλασσας. Στο βάθος ο όγκος της Σαμοθράκης, υψηλότερα από ό,τι θα περίμενε κανείς, με συννεφιασμένα βουνά και το ακρωτήριο με τις τρεις κορυφές της Μαρώνειας. Ο Rottmann θα είχε ζωγραφίσει το τοπίο με τέτοιο τρόπο, με γραμμές, χωρίς λεπτομέρειες, αλλά αφήνοντας το ιστορικό χρώμα να πέσει. Πόσες χιλιετίες βρίσκονται μπροστά μας:o σιδηρόδρομος, οι Κάβειροι και η υλιστική πίστη μας! Και όλα αυτά φαίνονται από ένα κομμάτι της γης, από ένα σωρό από τα ερείπια της μεγάλης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας»- Α.v. W.
«Λουτρά Τραιανουπόλεως (GAZI EBRENOS).»
Πέτρος Γ. Αλεπάκος
Δικηγόρος – ιστορικός ερευνητής
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Αυστριακή εφημερίδα Neue Freie Press, της 1-8-1874
2. Αγγελου Ποιμενιδη ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ.
3. Αγγελου Ποιμενιδη ΙΣΤΟΡΙΚΑ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗ
4. Φωτοαρχείο: Γεωργίου Π.Αλεπάκου και internet
4. Φωτοαρχείο: Γεωργίου Π.Αλεπάκου και internet
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου