(Φύλλο 15481 Μάιος 2015 της εφημερίδας ‘ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ’)
(Τεύχος 99 Μάρτιος 2016 Περιοδικό ‘Ενδοχώρα’)
«Άποψη λιμανιού 1900.»
Η πόλη μας, το μικρό Dede Agatch, δημιούργημα των ανατολικών
σιδηροδρόμων εμφανίζεται για πρώτη φορά στους ναυτικούς χάρτες και αποκτά, -παρά την έλλειψη λιμανιού που να μπορεί να εξυπηρετεί τα ατμόπλοια της εποχής,-
ατμοπλοϊκή σύνδεση με μεγάλα λιμάνια, όπως η Σμύρνη, η Κωνσταντινούπολη κ.α.
Αποτέλεσμα αυτής της σύνδεσης είναι η άφιξη ξένων περιηγητών, ωκεανογράφων κλπ
που μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τα πρώτα βήματα της πόλης μας στο
παγκόσμιο ιστορικό χάρτη.
Στο περιοδικό «The Nautical Magazine for 1873», βρίσκουμε
υπό τον τίτλο: «ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ-ΑΚΤΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ», ένα ενδιαφέρον άρθρο για το
Dede Agatch:
«To Shearwater.»«Η ακόλουθη πληροφορία που αφορά το Dede Agatch ή Dede Agh στον κόλπο της Αίνου, στην ακτή της Ρούμελης, έχει ληφθεί από τον κυβερνήτη του Βασιλικού Ναυτικού William J.L. Wharton, του ωκεανογραφικού σκάφους Shearwater, το 1872. Dede Agatch ή Dede Agh είναι η νότια απόληξη μιας γραμμής που ανήκει στο σύστημα των σιδηροδρόμων της Ρούμελης. Αυτή η γραμμή είναι τώρα ολοκληρωμένη προς την Αδριανούπολη και την Φιλιππούπολη και πρόκειται να επεκταθεί ως ένα σημείο στον ποταμό Δούναβη μερικά μίλια κάτω από το Βελιγράδι, όπου θα ενωθεί με τους Αυστριακούς σιδηροδρόμους. Η εταιρία Σιδηροδρόμων της Ρούμελης ελπίζει να μεταφέρει όλο το σιτάρι των πλούσιων επαρχιών μέσα από τις οποίες η γραμμή περνάει και το οποίο τώρα εν μέρει μεταφέρεται με φορτηγίδες κάτω στον ποταμό Μαρίτσα στην Αίνο, εν μέρει μέσω του Δούναβη και εν μέρει στη Ραιδεστό του Μαρμαρά. Η γραμμή άνοιξε στις 20 του περασμένου Αυγούστου(1872). Το Dede Agatch βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος 40 50 05 Βόρεια και γεωγραφικό μήκος 25 55 06 Ανατολικά στην ακτή της Ρούμελης, 9 μίλια νότιο-δυτικά από το στόμα του ποταμιού Μαρίτσα ή την λιμνοθάλασσα της Αίνου και 1 ½ μίλι ανατολικά από τα κόκκινα βράχια που είναι σημειωμένα στο χάρτη του Αρχιπελάγους. Ο μικρός ποταμός Podomar χύνεται στο ανατολικό όριο της πόλης. Η πόλη στέκεται σε χαμηλό έδαφος που είναι καλυμμένο με δέντρα στα δυτικά και καθαρό από έλη που περιβάλλουν το στόμα του Μαρίτσα, αλλά δυστυχώς δεν είναι πολύ μακριά, καθώς έχει καταντήσει προς το παρόν περισσότερο ανθυγιεινή και επικρατούν πυρετός και ένας κακού τύπος ελώδης πυρετός. Προς το παρόν περιέχει μόνο το σταθμό και τα κτίρια του σιδηροδρόμου καθώς και τα σπίτια και τις καλύβες των αξιωματούχων και των εργατών.
Προτεινόμενο λιμάνι.- Η τουρκική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ένα χρηματικό ποσό για να κατασκευάσει ένα τεχνητό λιμάνι το οποίο εκτιμάται ότι θα κοστίσει 700.000 αγγλικές λίρες αλλά μέχρι στιγμή δεν έχει αποφασιστεί κανένα σχέδιο. Μέχρι να ολοκληρωθεί ένα τέτοιο σχέδιο η ναυσιπλοΐα ή το ξεφόρτωμα των εμπορευμάτων θα αποτελεί θέμα χρόνου και δυσκολίας. Ένα μικρό λιμανάκι σκαφών με 7 πόδια μέσα, έχει κατασκευαστεί αυτό το χρόνο, όπου ελαφρύτερα σκάφη και μεγάλα καΐκια μπορούν να βρούν καταφύγιο. Όμως δεν έχει αντέξει κανένα θυελλώδη άνεμο.
Φώτα του λιμανιού.- Ένα κόκκινο φως για λίγο ανάβει όταν αναμένεται το ατμόπλοιο των Αυστριακών Lloyd, μια φορά την εβδομάδα.Νερό προμηθεύονται μόνο από πηγάδια το καλοκαίρι και δεν είναι καλό. Δεν υπάρχει καμία εγκατάσταση προμήθειας με νερό ενός πλοίου.Το χειμώνα ο Podomar προμηθεύει επαρκή ποσότητα νερού, το οποίο όμως είναι λασπώδες…
Δεν υπάρχει καμία προστασία από τους νοτιο-δυτικούς ανέμους, οι οποίοι περιστασιακά φυσούν με μεγάλη βιαιότητα και προκαλούν θαλασσοταραχή. Η ύπαρξη ενός θαλασσίου ρεύματος κατά μήκος της ακτής προκαλεί στα πλοία να κουνιούνται πλευρικά και να τσουλάνε άσχημα. Πολλά σκάφη αναγκάζονται να σαλπάρουν.»
«Austrian LLoyd.»
«Franzvon Löher.»«Παραπλέουμε τη θρακική ακτή πού φαίνεται έρημη κι εγκαταλελειμμένη. Το πλοίο έκανε στροφή προς τον όρμο του Αίνου όπου εκβάλλει ή Μάριτζα (Έβρος) κατεβαίνοντας από τούς χαρούμενους κάμπους της Φιλιππούπολης κι άπ' την Άδριανούπολη. Στην ξηρά ένα σκοτεινό φαράγγι πού ανεβαίνει καί προχωρεί βαθιά στη χέρσα γη, στήν ακτή όμως τά πάντα ρηχά βαλτοτόπια γεμάτα έλη. Ξαφνικά τινάζεται στην όχθη κάτι σαν ένα τεράστιο μαύρο φίδι ... Και πράγματι όταν πλησιάσαμε είδαμε πώς ήταν σιδηροδρομικά βαγόνια ανάμεσα στα δέντρα. Καλή σας τύχη, κουβαλητάδες τής προόδου και του πολιτισμού στα σκυθρωπά τούτα βουνά! Ήταν μια διακλάδωση τής μεγάλης γραμμής των οθωμανικών σιδηροδρόμων πού πρόκειται να συνδέσει την Κωνσταντινούπολη με τις παραπάνω θρακικές πόλεις και με το Βελιγράδι και τις παραδουνάβιες πόλεις. Ή γραμμή θα ολοκληρωθεί παρ' όλη την όπισθοδρομικότητα Τούρκων και Βαλκανίων, θ' ανοίξει το δρόμο σε αναρίθμητους ταξιδιώτες και σε καταναλώσιμα αγαθά από την καρδιά τής Ευρώπης προς τις χώρες τής Ανατολής, αλλά και θα δημιουργήσει ασφαλώς μια χωρίς προηγούμενο ανάπτυξη στην εύφορη και ευκαρπη Ρωμυλία. Ήδη πριν δύο χρόνια, τον "Ιούνιο 1872", γιόρτασαν το άνοιγμα του πρώτου ημίσεως τής γραμμής, κι επειδή ήταν εντελώς αδύνατο να βρουν στην Άδριανούπολη, πού είναι μια μεγάλη πόλη, κατάλληλα καταλύματα έστω και μόνο για το ένα εκατοστό των επισήμων προσκεκλημένων, χρειάσθηκε να συγκεντρώσουν ένα σεβαστό αριθμό σιδηροδρομικών βαγονιών και να τα μετατρέψουν σε πανδοχεία και πρόχειρα εστιατόρια. Είχα πάρει τότε ένα σωρό ενδιαφέρουσες προσκλήσεις για τις σχετικές γιορτές και θα εύχαριστιόμουν πολύ να έβλεπα κάτι από τα πράσινα υψώματα με τα έλατα στον άνω ρου του "Εβρου, μόνο πού κρατικοί υπάλληλοι (όπως ήμουν εγώ) χρειάζονται άδεια, και ή δική μου ήταν τότε περιορισμένη. Δεδέαγατς: Έδώ στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολις), στον όρμο του Αίνου, σταματήσαμε για πολύ. Στο πλοίο φόρτωναν ακατάπαυστα μπάλες, όλες με καπνά.Προς το βράδυ εμφανίσθηκε στον ορίζοντα ή ψηλή οροσειρά της Σαμοθράκης τυλιγμένη σ' ένα θαυμάσιο γαλάζιο χρώμα, για να καθηλωθεί. Έπειτα η αναδυόμενη από τη θάλασσα σαν μια εξαίσια βαθυγάλανη μάζα. Από πίσω φαινόταν μέσα σε μια απαλή χρύσινη λάμψη ή Θάσος δείχνοντας όλες τις καμπύλες και τις κορφές της. Ακόμη πιο πέρα, πίσω από τη λάμπουσα επιφάνεια του νερού, τιναζόταν προς τον ουρανό ο κώνος του Αθω τυλιγμένος σε ρόδινα συννεφάκια. Μόλις σχεδόν μετά το βασίλεμα του ήλιου βγήκαμε πάλι από τον όρμο. Ένας ιμάμης είχε ανέβει τώρα στο κατάστρωμα και καλούσε με τον ψαλμό του σε προσευχή τους πιστούς. Ο τόνος της φωνής του είχε κάτι το εορταστικό αντηχώντας σ' ολόκληρο το πλοίο. Οι Τούρκοι μαζεύτηκαν γύρω του συζητώντας για πολύ για το που ήταν ή σωστή κατεύθυνση προς τή Μέκκα, έπειτα έβγαλαν τα παπούτσια τους, άπλωσαν μπροστά τους χαλιά και γονάτισαν. Τότε άρχισε ό ιμάμης τούς ψαλμούς και τις προσευχές, ενώ οί πιστοί άγγιζαν εν τω μεταξύ με το μέτωπό τους για Ένατη φορά το έδαφος. Στο τέλος είπαν στα βουβά μια προσευχή, σηκώθηκαν, χάιδεψαν τα γένια τους και ξανάβαλαν τα παπούτσια τους. Όμως ξαφνικά παρατήρησαν πώς το πλοίο είχε αλλάξει στο μεταξύ έξαιτίας του ανέμου τον προσανατολισμό του, χάνοντας έτσι ολότελα την κατεύθυνσή του προς τη Μέκκα. Προς στιγμή τα είχαν χάσει, ωστόσο αφού έκαναν για λίγο ένα συμβούλιο αποφάσισαν να θεωρήσουν πώς ή υπόθεση δεν μπορούσε να επανορθωθεί πιά. Ισως φοβόντουσαν τα γέλια πού θα βάζαμε αν άρχιζαν πάλι άπ' την αρχή.»-
«Dedeagatch 1887 - ξυλογραφία.»
«Ιslands of aegean - Pen and pencil in asia minor.»«... Γρήγορα έπεσε μαύρο σκοτάδι, αλλά καθοδηγούμενοι από ένα λαμπρό μάτι που φέγγει από το φάρο του Dede Agatch στην ακτή της Ρούμελης, το ατμόπλοιο έριξε την άγκυρα του στον ανοιχτό όρμο ένα περίπου μίλι από την ακτή. Εν μέσω των χειμάρρων της βροχής, το επόμενο πρωί, η οποία αποδείχθηκε πιο δροσιστική ύστερα από τη σκόνη και τη ζέστη της Κωνσταντινούπολης, αυτές οι απομακρυσμένες γωνιές της Τουρκίας φαίνονται καταπράσινες και ευχάριστες στο μάτι. Το Dede Agatch αποτελεί το παρόν παραθαλάσσιο τέρμα στο σύστημα των σιδηροδρόμων της Ρωμυλίας που έχουν ήδη ολοκληρωθεί στην Αδριανούπολη και τη Philippopoli. Αυτοί έχουν ως στόχο να φτάσουν ως ένα σημείο στο Δούναβη κοντά στο Βελιγράδι, όπου μια διασύνδεση τελικά θα πραγματοποιηθεί με τις αυστριακές γραμμές. Όταν τα έργα αυτά ολοκληρωθούν, αναμένεται ότι το λιμάνι αυτό μπορεί να αποκτήσει αξία για τη μεταφορά του σιταριού και των άλλων προϊόντων που συλλέγονται από τις πλούσιες γεωργικά επαρχίες, μέσα από τις οποίες διέρχεται ο σιδηρόδρομος. Εν τω μεταξύ, όμως, αφού δεν υπάρχουν βαθιά νερά ή προστασία για τα πλοία της παράκτιας αλιείας -παρά μόνο ένα μικρό λιμάνι, που χτίστηκε από τη σιδηροδρομική εταιρία, διαθέτοντας επτά πόδια βάθος και χρησιμοποιείται από τα αλιευτικά σκάφη και τα καΐκια- τα μεγάλα σκάφη πρέπει να ρίχνουν άγκυρα σε κάποια απόσταση από τη γη, υπ’ατμόν να γλιστρήσουν στη θάλασσα κάθε φορά που ο νοτιο-δυτικός άνεμος φυσάει, πολύ συχνά με μεγάλη βία. Εκ πρώτης όψεως, ο κριτικός θα αισθάνεται την τάση να αμφισβητήσει την κρίση των μηχανικών που καθόρισαν το συγκεκριμένο σημείο για ένα εμπορικό λιμάνι και η κριτική αυτή δεν θα είναι πολύ λάθος.
«Λιμάνι 1878 - Ξυλογραφία.»Φαίνεται ότι πριν από λίγα χρόνια υπεβλήθησαν σχέδια στις τουρκικές αρχές σε σχέση με την επέκταση της γραμμής από την Αδριανούπολη σε ένα σημείο στην ακτή και ο τερματικός σταθμός που επελέγη ήταν η ακμάζουσα πόλη της Ρεδαιστού, στη θάλασσα του Μαρμαρά, περίπου εβδομήντα μίλια από την Κωνσταντινούπολη, μια λύση που θα είχε αποδειχθεί βολική για τη ναυτιλία και θα κατείχε το πρόσθετο πλεονέκτημα στα μάτια των Τούρκων καθόσον ο τερματικός σταθμός θα ήταν κάτω από οθωμανικό έλεγχο. Εν τω μεταξύ, άλλα μάτια είχαν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην προτεινόμενη επέκταση, και ανήσυχα συνωμοτικά μυαλά εργάστηκαν για να εξασφαλίσουν κάποιο πλεονέκτημα υπέρ της Ρωσίας εις βάρος του Μεγάλου ασθενούς. Μέσω Ρωσικής επιρροής και επιμονής, με τη συνδρομή, χωρίς αμφιβολία, και της τουρκικής απάθειας, άγνοιας, ή διαφθοράς ορισμένων αξιωματούχων, η γραμμή εκτράπηκε από την νότιο-ανατολική πορεία της μετά την Αδριανούπολη και πέρνωντας μια νοτιοδυτικότερη πορεία προς το βόρειο τμήμα του Ελληνικού Αρχιπελάγους, είχε ως αποτέλεσμα το τέρμα, αντί να κατασκευαστεί στη Ρεδαιστό, όπως προβλεπόταν αρχικά, να είναι τώρα στην ακτή της Ρωμυλίας, απέναντι από το νησί της Σαμοθράκης, στο προαναφερθέν ανθυγιεινό, σκοτεινό, μικρό χωριό του Dede Agatch. Η νέα σιδηροδρομική γραμμή δεν είναι σε πλήρη λειτουργία ώστε να δείξει ότι μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις στον τομέα της μεταφοράς των σιτηρών και των άλλων γεωργικών προϊόντων μπορεί να αναμένονται όταν ένα ασφαλές λιμάνι θα έχει κατασκευαστεί και στο οποίο ατμόπλοια μπορούν να φορτώνουν. Τώρα, με το μόνιμο διαχωρισμό της Ανατολικής Ρωμυλίας από την Τουρκία, θα υπάρξουν επιπλέον λόγοι για τους οποίους ένα καλό και ασφαλές λιμάνι θα πρέπει αμέσως να κατασκευαστεί στο Dede Agatch, καθώς τα σκάφη που αναζητούν φορτία σε αυτόν τον τόπο, εξοικονομώντας τα διόδια, τα τέλη και αποφεύγοντας τους κινδύνους των Δαρδανελίων και της Θάλασσας του Μαρμαρά, θα είναι σε θέση να καταβάλουν τα έξοδα του νέου λιμανιού. Αναμφίβολα, πράγματι, ο μεγάλος αριθμός τους θα ενθαρρύνει τις αρχές της Ρωμυλίας να προχωρήσουν με το έργο, και τα πεινασμένα στόματα της Ευρώπης θα εξασφαλίσουν άλλη μια σιταποθήκη, αποκτώντας έτσι μια ανεξαρτησία σε σχέση με τις αμερικανικές και τις ρωσικές προμήθειες. Ενώ η ρωσική πονηριά και η ανυπομονησία της Ρωμυλίας προσφέρουν έτσι ένα δώρο για τα πλοία όλων των εθνών, είναι καλό να μην παραβλέψουμε την πολιτική πτυχή του θέματος. Η Ρωσία έχει ήδη δείξει ότι η περιοχή της οροσειράς του Αίμου δεν αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο για την εισβολή στην Τουρκία, και όπως η πανούργα, αδίστακτη, και αναξιόπιστη αυτή δύναμη έχει από καιρό αισθήματα για ένα ασφαλές άνοιγμα στη Μεσόγειο από το οποίο θα μπορούσε να προκαλεί ταραχές και να βασανίσει όλη την Ευρώπη, σκέφτεται μάλλον ότι έχει κερδίσει την αναστροφή στο Dede Agatch.
«Ελληνικά ιστιοφόρα - ξυλογραφία 1888 - A Schweiger-Lerchenfeld.»Με αυτήν την άποψη, είναι σαφώς πολύ πιθανό ότι η Ρωσία θα συνεχίσει τη δολοπλοκία της ενάντια στα έθνη της Βαλκανικής Χερσονήσου με διπλάσιο σθένος, με την ελπίδα ότι σύντομα θα καταπιεί τη Βουλγαρία και τη Ρωμυλία. Όταν αυτή η πράξη θα έχει πραγματοποιηθεί με επιτυχία, η επόμενη κίνησή της κατά πάσα πιθανότητα θα είναι η επέκταση της γραμμής της Αδριανούπολης στη λίμνη Bori (σημερινό Dalyan Golu δίπλα στην Αίνο), μόνο εννέα μίλια απόσταση, που είναι πιο βολική τοποθεσία για την κατασκευή των φρουρίων και των ναυπηγείων. Όταν αυτά ολοκληρωθούν, η Ρωσία θα είναι σε θέση να απειλήσει την Κωνσταντινούπολη ταυτόχρονα από τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο αλλά και έτοιμη να απορροφήσει την Ελλάδα στον ελεύθερο χρόνο της. Περιττό να προστεθεί ότι ένα παιχνίδι αυτού του είδους μπορεί να χαλάσει μόνο από την ενωμένη Ευρώπη, καθώς και από τα απαίσια σχέδια της Αυστρίας κατά των γειτόνων της. Αναμφίβολα, ο ασφαλέστερος τρόπος για να γίνει ματ στις δύο αυτές Δεσποτείες θα ήταν να ενθαρρυνθεί η δημιουργία μιας στερεάς μοναρχίας όλων των βαλκανικών εθνών υπό τον πρίγκιπα Αλέξανδρο, που θα παρεμβάλλει φραγμό στην επιθετικότητα και των δύο πλευρών κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών. Όσον αφορά το Dede Agatch το ίδιο υπάρχουν λίγα για να πούμε ακόμη, καθόσον δεν υπάρχει τίποτα στη γειτονιά που να προσφέρει κάποια έλξη στον απλό επισκέπτη. Βρίσκεται περίπου εννέα μίλια βόρεια-δυτικά από το στόμα της λίμνης Bori και καθώς το χωριό βρίσκεται σε χαμηλό και κάπως ελώδες έδαφος που καλύπτεται κατά διαστήματα από συστάδες βελανιδιάς, είναι περισσότερο από αμφίβολη η υγιεινή του μέρους. Πράγματι, μια Κωνσταντινουπολίτικη εφημερίδα της 20 Αυγούστου του 1885, ανέφερε ότι ξέσπασε ασθένεια, ιδιαίτερα στα περίχωρα, όπου πυρετός και λαρυγγίτιδα σκότωνε αριθμό παιδιών ημερησίως. Οι εργασίες φόρτωσης του ατμοπλοίου, κυρίως με το ινδικό καλαμπόκι, αφού πολλές φορές διακόπηκαν από δυνατή βροχή, καθυστέρησαν πάνω από τρεις ημέρες, και όμως κανείς επί του σκάφους φάνηκε να το μετάνιωσε. Το γεγονός αυτό έδωσε τη δυνατότητα στους ερασιτέχνες καλλιτέχνες και συγγραφείς των ταξιδιών για να προσθέσουν σκίτσα και σωρούς από χειρόγραφα.»-
«Dedeagatch - W Cochran 1887.»
«Henry Fanshawe Tozer - The islands of aegean.»«Την επόμενη μέρα με ένα τουρκικό ατμόπλοιο έφτασα, στο Dede-agatch, το οποίο είναι το πλησιέστερο σημείο της ακτής για τη Σαμοθράκη. Καθώς αποβιβαζόμουν σε αυτό το μέρος ξαναθυμήθηκα την εμπειρία που είχα στην Κρήτη δεκαπέντε χρόνια πριν. Όλα τα βιβλία -δεκαέξι τον αριθμό- κατασχέθηκαν από τους αξιωματικούς του τελωνείου με την υποψία ότι περιέχουν κείμενα εχθρικά προς την Οθωμανική κυβέρνηση. Μετά την παρέλευση μερικών ωρών ο δραγουμάνος μου ήταν σε θέση να ανακτήσει τα περισσότερα από αυτά, αλλά οι τρεις οδηγοί -Murray, Joanne και Baedeker-κρατήθηκαν. Ο οδηγός του Murray θεωρήθηκε ιδιαίτερα απαράδεκτος, με την αιτιολογία ότι αναφερόταν με μη ευνοϊκούς όρους (πράγμα που δεν ισχύει), για την τουρκική διοίκηση της Κρήτης. Ακόμη και το επόμενο πρωί, οι υπάλληλοι ήταν ακόμα άκαμπτοι, έτσι απήτησα τα βιβλία να πάνε στον κυβερνήτη του τόπου, ώστε να εκδώσει απόφαση γι’αυτά. Σε αυτόν πήγα με συνοδεία τον βρετανό Υποπρόξενο, κ. Misser, ο οποίος υποχρεωτικά ανέλαβε να κανονίσει το θέμα για μένα. Ο κυβερνήτης ήταν ένας μορφωμένος άνθρωπος, ο οποίος μιλούσε άπταιστα γαλλικά, και μετά από μια σύντομη επιθεώρηση των καταδικασμένων έργων τα επέστρεψε σε μένα χωρίς περαιτέρω δυσκολία. Το Dede-agatch είναι ένα μέρος που αργά ή γρήγορα μπορεί να αποκτήσει μεγάλη σημασία ως κόμβος για το εμπόριο του εσωτερικού, αφού συνδέεται με μια σιδηροδρομική γραμμή με την κύρια γραμμή από το Βελιγράδι στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή η γραμμή διακλαδώνεται από ένα σημείο κοντά στην Αδριανούπολη, και ακολουθεί την κοιλάδα του Maritza (Έβρου) για το μεγαλύτερο μέρος της απόστασης μέχρι τη θάλασσα. Επί του παρόντος, η επικοινωνία είναι περιορισμένη, καθόσον μόνο ένα τρένο πηγαινοέρχεται κάθε δύο ημέρες. Το χωριό του Dede-agatch είναι εξ ολοκλήρου ένα δημιούργημα της σιδηροδρομικής γραμμής, μέχρι να επιλεγεί το σημείο ως τερματικός σταθμός δεν υπήρχε ούτε ένα απλό σπίτι και έχει τον αδιάφορο χαρακτήρα όλων αυτών των τόπων της αιφνίδιας ανάπτυξης. Στο πίσω μέρος μια πεδιάδα, τρία περίπου μίλια σε πλάτος, φτάνει στους πρόποδες των βουνών, που είναι ένα παρακλάδι από το Despoto Dagh ή της Ροδόπης. Οι καλλιεργητές αυτής της πεδιάδας είναι βούλγαροι αγρότες, αλλά το υπόλοιπο έδαφος καταλαμβάνεται από βλάχους και βούλγαρους βοσκούς, οι οποίοι παραμένουν εκεί κατά τους χειμερινούς μήνες, αλλά το καλοκαίρι μεταναστεύουν στις υψηλότερες περιοχές. Στις παρυφές του χωριού καταλαμβάνουν το χώρο πολλές καμήλες, που προορίζονται για τη μεταφορά εμπορευμάτων στις εσωτερικές περιοχές, όπου δεν φτάνει ο σιδηρόδρομος. Κατά τις δύο ημέρες που ακολούθησαν την άφιξή μου καμία δυσκολία δεν μου παρουσιάστηκε για να επισκεφθώ τη Σαμοθράκη. Ο ουρανός ήταν καθαρός, αλλά ο άνεμος φυσούσε έντονα από τη Θράκη-νοτιο-δυτικά...»«Υπήρχαν πολλά μεγάλα καΐκια για ένα τέτοιο ταξίδι. Αλλά αυτά ήταν στενά δεμένα μαζί στο λιμάνι. Επιτέλους ο υπηρέτης μου ήρθε να με ενημερώσει ότι το αγγλικό ατμόπλοιο “Semiramis” της εταιρίας Joly-Victoria Company, είχε φτάσει. Και καθώς ήμουν γνώστης οτι τα σκάφη αυτά μερικές φορές μπορούν να αποκλίνουν από την κανονική τους πορεία, έκανα προσπάθειες με τον ναυτικό πράκτορα αν θα μπορούσαν να το κάνουν για μένα και με ποια χρέωση. Η απαίτηση τους ήταν 18 αγγλικές λίρες, αλλά ύστερα από διαπραγματεύσεις το ποσό μειώθηκε σε 5, καθόλου παράλογο ποσό, βλέποντας ότι το ατμόπλοιο, το οποίο κατευθυνόταν απευθείας στη Σμύρνη, θα έπρεπε να κάνει μια σημαντική παράκαμψη. Με αυτούς τους όρους κατακυρώθηκε η συμφωνία και επιβιβάστηκα χωρίς καθυστέρηση. Προς έκπληξή μου, διαπίστωσα ότι ακούσια δημιουργήθηκε για μένα μια αξιοθαύμαστη φήμη. Αναφέρθηκε λοιπόν ότι επρόκειτο να ανακαλύψω ένα ορυχείο χρυσού, ή τουλάχιστον ένα ανθρακωρυχείο, στη Σαμοθράκη. Και ένας από τους κατοίκους μου ζήτησε την άδεια για να με συνοδεύσει, ώστε να έχει κάποιο μερίδιο στα κέρδη. Μόλις ξεκινήσαμε συνομίλησα με τον καπετάνιο ένα ευδιάθετο έλληνα για το μέρος που θα με αποβίβαζε. Δεν είχε επισκεφθεί τη Σαμοθράκη, και δεν γνώριζε τις ακτές της -στην πραγματικότητα, κανένα ατμόπλοιο δεν προσεγγίζει εκεί και κατά τη διάρκεια του χειμώνα μόνο πολύ λίγα ιστιοφόρα- ...»
«To semiramis.»
«Εκεί βρήκα τα καΐκια στενά δεμένα μεταξύ τους όπως ήταν μια βδομάδα πριν. Έμαθα μάλιστα ότι ενόσω έλειπα δυο καΐκια που προσπάθησαν να προσεγγίσουν το μέρος βυθίστηκαν αύτανδρα μπροστά στα μάτια των ανθρώπων στην ακτή. Χωρίς τη βοήθεια της Semiramis δεν θα είχα κατορθώσει να φτάσω στη Σαμοθράκη. Δυο μέρες ακόμα πέρασαν ώσπου να μπορέσω να φύγω από το Dede-agatch. Την τρίτη ημέρα ένα καλά εξοπλισμένο ατμόπλοιο των αυστριακών Lloyds έφτασε, η φιλοξενία του οποίου φάνταζε θαυμάσια ύστερα από τις πρόσφατες περιπέτειες που είχα...».
Πέτρος Γ. Αλεπάκος
Δικηγόρος – ιστορικός ερευνητής
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. The Nautical Magazine for 1873
2. Pen and pencil in Asia minor or Notes from the Levant -W.COCHRAN
3. The islands of Aegean -HENRY FANSHAWE TOZER
4. ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ 1800-1923, Π.ΕΝΕΠΕΚΙΔΗΣ Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ.-
5. Φωτοαρχειο: Γ. Αλεπάκου.
2. Pen and pencil in Asia minor or Notes from the Levant -W.COCHRAN
3. The islands of Aegean -HENRY FANSHAWE TOZER
4. ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ 1800-1923, Π.ΕΝΕΠΕΚΙΔΗΣ Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ.-
5. Φωτοαρχειο: Γ. Αλεπάκου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου